مختصري درباره ي حقوق بشر
The Brief a Bout Human Rights


وظيفه ي نگارش منشوربين المللي حقوق بشردرسال هزارونهصدوچهل وپنج به عهده

كميسيون حقوق بشرگذاشته شده بود كه به مثابه نهاد تابع شوراي اقتصادي واجتماعي

ايجاد شده بود. خود اين شورا نيزازنهادهاي اصلي سازمان ملل متحد محسوب مي شد.

دردهم دسامبرهزارونهصدوچهل وهشت اعلاميه جهاني حقوق بشرنگارش يافتومورد

تصويب مجمع عمومي سازمان ملل متحد قرارگرفت.

اعلاميه جهاني حقوق بشرمشتمل بردودسته كاركرد هستند.

دسته اول به حقوق مدني وسياسي مربوط مي شود. مانند حق حيات؛ آزادي وامنيت

شخصي؛ نبودن بردگي وشكنجه؛ برابري درمقابل قانون؛ درامان بودن ازدستگيري و

حبس يا تبعيد خودسرانه؛ حق دادرسي منصفانه؛ حق مالكيت؛ مشاركت سياسي؛ حق

ازدواج؛ آزادي هاي اساسي انديشه، وجدان ودين، عقيده وبيان؛ آزادي تشكيل مجامع و

جمعيت هاي مسالمت آميز؛ حق شركت دراداره ي اموركشور، مستقيما يا به وساطت

نمايندگاني كه آزادانه انتخاب شده باشند.

دسته ي دوم حقوق اقتصادي، اجتماعي وفرهنگي را دربرمي گيرد. مانند حق كار؛حق

مزد مساوي درمقابل كارمساوي؛ حق ايجاد اتحاديه ها وپيوستن به آنها؛ حق سطح زند

گي مناسب؛ حق آموزش وپرورش؛ حق مشاركت آزادانه درحيات فرهنگي.

درواقع حقوق يادشده دربالا، شايستگي همه انسان ها را بطور ذاتي دربرخورداري از

آن حقوق، فارغ ازنژاد، رنگ پوست، زبان و… دربرميگيرد.

دوپيمان بين المللي حقوق اقتصادي، اجتماعي وفرهنگي ونيز حقوق مدني وسياسي كه

مكمل اعلاميه بوده اند ومحتواي مقررات اعلاميه جهاني حقوق بشررا مشخص مي

ساختند درشانزدهم دسامبرهزارونهصد وشصت وشش درمجمع عمومي سازمان ملل

به تصويب رسيدند. تصويب اين دوپيمان حاكي ازاين بود كه جامعه ي بين المللي در

مورد تدابيرلازم براي تحقق عملي آن ها به توافق رسيده است .

پيمان هاي مذكوربرخلاف اعلاميه ي جهاني كه ازنظر حقوقي الزام آورنبودند، قرار

دادهايي هستند كه براي دولت هاي امضاء كننده شان ازنطرحقوقي الزام آورند.ودولت

ها ملزم به اجراي آئين نامه پيمان ها وارائه ي گزارش هاي ادواري درباره ي نحوه

برآوردن تعهدات مندرج درآنها مي باشند. اين دوپيمان درسال هزارونهصد وهفتاد و

شش به اجرا گذاشته شدند.

اكنون كه مدتي است كميسيون حقوق بشرسازمان ملل متحد با نام شوراي حقوق بشر

به فعاليت خود ادامه مي دهد، وارزش واعتبارونقش وكاركرد آن همچون شوراي

امنيت سازمان ملل متحد ارتقاء يافته وقدرت اجرائي ي بيشتري كسب كرده است؛

لازم است اين شورا درخصوص نقض حقوق بشردرسطح جهان، چه دركشورهاي

پيشرفته كه مدعي رعايت حقوق بشرهستند وچه دركشورهاي توسعه نيافته واستبدادي

برخورد فعالانه تروبه دورازشائبه هاي سياسي داشته باشد.درپايان اين يادداشت برخي

ازمواد كه بيشتربه حقوق مدني، سياسي اعلاميه مربوط مي شود، ذكرمي گردد.


ماده ي يك

تمام افراد بشرآزاد زاده مي شوند وازلحاظ حيثيت وكرامت وحقوق با هم برابرند. همه
گي داراي عقل ووجدان هستند وبايد با يكديگربا روحيه ي برادرانه رفتاركنند.

ماده ي سه

هرفردي حق زندگي،آزادي وامنيت شخصي دارد.

ماده ي پنج

هيچ كس نبايد شكنجه شود يا تحت مجازات يا رفتاري ظالمانه،ضدانساني يا تحقيرآميز
قرارگيرد.

ماده ي هفت

همه دربرابرقانون مساوي هستند وحق دارند بي هيچ تبعيضي ازحمايت يكسان قانون
برخوردارشوند. همه حق دارند درمقابل هرتبعيضي كه ناقض اعلاميه ي حاضرباشد،
وبرضد هرتحريكي كه براي چنين تبعيضي به عمل آيد، ازحمايت يكسان قانون بهره
مند گردند.

ماده ي هشت

دربرابراعمالي كه به حقوق اساسي فرد تجاوزكنند- حقوقي كه قانون اساسي يا قوانين
ديگربراي اوبه رسميت شناخته است- هرشخصي حق مراجعه ي مؤثربه دادگا ه هاي
ملي صالح را دارد.

ماده ي نه

هيچ كس را نبايد خود سرانه توقيف، حبس يا تبعيد كرد.

ماده ي دوازده

نبايد درزندگي خصوصي، امورخانوادگي، اقامت گاه يا مكاتبات هيچ كس مداخله هاي
خود سرانه صورت گيرد يا به شرافت وآبرو وشهرت كسي حمله شود. دربرابرچنين
مداخله ها وحمله هايي، برخورداري ازقانون، حق هرشخصي است.

ماده ي سيزده

(1) هرشخصي حق دارد درداخل هركشورآزادانه رفت وآمد كند واقامت گاه خود را برگزيند.
(2) هرشخصي حق دارد هركشوري، ازجمله كشورخود را ترك كند يا به كشور
خويش بازگردد.

ماده ي چهارده

(1)دربرابرشكنجه،تعقيب وآزار،هرشخصي حق درخواست پناهندگي وبرخورداري
ازپناهندگي دركشورهاي ديگررادارد.
(2) درموردي كه تعقيب واقعا دراثرجرم عمومي وغيرسياسي يا دراثراعمالي مخا
لف با هدف ها واصول ملل متحد باشد، نمي توان به اين حق استناد كرد

ماده ي پانزده

(1) هرفردي حق دارد كه تابعيتي داشته باشد
(2) هيچ كس را نبايد خودسرانه ازتابعيت خويش، ياازحق تابعيت محروم كرد.

ماده ي هيجده

هرشخصي حق دارد ازآزادي انديشه، وجدان ودين بهره مند شود. اين حق مستلزم آزا
دي تغييردين يا اعتقاد وهمچنين آزادي اظهاردين يا اعتقاد، درقالب آموزش ديني، عبا
دت ها واجراي آيين ها ومراسم ديني، به تنهايي يا به صورت جمعي، به طورخصو
صي يا عمومي است.

ماده ي نوزده

هرفردي حق آزادي عقيده وبيان دارد واين حق مستلزم آن است كه كسي ازداشتن عقا
يد خود بيم ونگراني نداشته باشد ودركسب ودريافت وانتشاراطلاعات وافكاربه تمام و
سايل ممكن بيان وبدون ملاحظات مرزي آزاد باشد.

ماده ي بيست

(1) هرشخصي حق دارد ازآزادي تشكيل اجتماعات، مجامع وانجمن هاي مسالمت آميزبهره مند گردد
(2) هيچ كس را نبايد به شركت درهيچ اجتماعي مجبوركرد.